دلایل افزایش چشمگیر قیمت مواد اولیه آهنربا در سال‌های اخیر
1. محدودیت‌های عرضه و کاهش‌های ناشی از سیاست‌ها
الف. سهمیه‌بندی تولید و ادغام چین، بازیگر اصلی در تولید عناصر خاکی کمیاب، کنترل خود را بر بخش عناصر خاکی کمیاب تشدید کرده است. در سال ۲۰۲۵، این کشور نرخ رشد سهمیه‌های استخراج و ذوب عناصر خاکی کمیاب را به ۵.۸۸ درصد کاهش داد که نسبت به ۱۲.۵ درصد در سال ۲۰۲۴ کاهش نشان می‌دهد. این سهمیه‌ها اکنون منحصراً به شرکت‌های پیشرو مانند Northern Rare Earth و China Rare Earth Group اختصاص داده شده است که خروج تولیدکنندگان کوچک‌تر و ناکارآمد را تسریع می‌کند. این ادغام، رقابت در بازار را کاهش داده و قدرت چانه‌زنی تأمین‌کنندگان اصلی را افزایش داده و قیمت‌ها را بالا برده است.
ب. محدودیت‌های صادراتی چین کنترل‌های صادراتی سختگیرانه‌تری را بر عناصر خاکی کمیاب متوسط و سنگین، مانند دیسپروزیم و تربیوم، که برای آهنرباهای با کارایی بالا بسیار مهم هستند، اعمال کرده است. از آوریل ۲۰۲۵، صادرات هفت دسته از این مواد نیاز به مجوز دارد و فرآیندهای تأیید آن تا ۴۵ روز طول می‌کشد. این امر زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کرده و باعث افزایش شدید قیمت‌ها شده است. برای مثال، قیمت‌های داخلی اکسید دیسپروزیم و اکسید تربیم از ابتدای سال به ترتیب ۴۵ و ۵۰ درصد افزایش یافته است.
ج. اختلالات زیست‌محیطی و ژئوپلیتیکی مقررات زیست‌محیطی در چین برخی از کارخانه‌های ذوب فلزات کمیاب را مجبور به تعلیق عملیات کرده و در نتیجه عرضه را کاهش داده است. علاوه بر این، تنش‌های ژئوپلیتیکی واردات از میانمار، که یکی از تامین‌کنندگان مهم سنگ معدن عناصر کمیاب به چین است، را مختل کرده است. در پنج ماه اول سال ۲۰۲۵، واردات سنگ معدن عناصر خاکی کمیاب چین از میانمار ۲۱.۷ درصد کاهش یافت و کمبود عرضه را تشدید کرد.
2. تقاضای انفجاری از سوی بخش‌های نوظهور
الف. وسایل نقلیه الکتریکی (EV) تغییر جهانی به سمت حمل و نقل الکتریکی، تقاضای بی‌سابقه‌ای را برای آهنرباهای عناصر خاکی کمیاب ایجاد می‌کند. هر خودروی برقی برای موتور خود تقریباً به ۳ کیلوگرم آهنربای نئودیمیوم-آهن-بور (NdFeB) نیاز دارد. با پیش‌بینی فروش جهانی خودروهای برقی که در سال ۲۰۲۵ به ۱۰ میلیون دستگاه خواهد رسید، این به معنای تقاضا برای بیش از ۲۰ هزار تن آهنربای NdFeB است که نسبت به سال قبل ۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.
ب. رباتیک و اتوماسیون : ظهور ربات‌های انسان‌نما، مانند آپتیموس تسلا، تقاضای جدیدی برای آهنرباهای با کارایی بالا ایجاد می‌کند. هر ربات از ۲ تا ۴ کیلوگرم آهنربای NdFeB استفاده می‌کند و با توجه به پیش‌بینی آغاز تولید انبوه، تقاضا در این بخش می‌تواند تا سال ۲۰۳۵ به ۲۳۶۰۰ تن افزایش یابد که با نرخ رشد مرکب سالانه ۸۳.۸ درصد همراه خواهد بود.
ج. انرژی تجدیدپذیر گسترش انرژی بادی و آسانسورهای کم‌مصرف نیز به رشد تقاضا کمک می‌کند. برای مثال، نصب ۸۰ گیگاوات ظرفیت جدید بادی در چین در سال ۲۰۲۵ به مقادیر قابل توجهی آهنربای NdFeB برای توربین‌های با محرک مستقیم نیاز خواهد داشت.
3. فشارهای هزینه‌ای و اختلافات قیمت بین‌المللی
الف. افزایش هزینه‌های مواد اولیه قیمت فلزات خاکی کمیاب کلیدی، مانند پراسئودیمیوم-نئودیمیوم، از ابتدای سال ۲۰۲۵، ۱۳ درصد افزایش یافته و به ۵۶۵۰۰۰ یوان در هر تن رسیده است. به طور مشابه، قیمت اکسید تربیم با 28 درصد افزایش به 8.97 میلیون یوان در هر تن رسیده است. این افزایش هزینه‌ها به زنجیره تأمین منتقل می‌شود و قیمت آهنربا را بالا می‌برد.
ب. حق بیمه قیمت بین المللی قیمت‌های خارجی عناصر خاکی کمیاب به دلیل محدودیت‌های عرضه، به طور قابل توجهی بالاتر از قیمت‌های داخلی است. برای مثال، قیمت اکسید دیسپروزیم در خارج از کشور ۴۴ درصد بیشتر از چین است، در حالی که قیمت تربیم بیش از ۳۰۰ درصد بیشتر است. این امر هزینه‌ها را برای تولیدکنندگان خارجی افزایش داده و آنها را مجبور به افزایش قیمت‌ها یا جستجوی تأمین‌کنندگان جایگزین کرده است.
4. تنش‌های ژئوپلیتیکی و سیاست‌های تجاری
الف. اختلافات تجاری : تشدید تنش‌های تجاری بین اقتصادهای بزرگ منجر به اعمال تعرفه‌ها و محدودیت‌های صادراتی بر عناصر خاکی کمیاب شده است. کنترل صادرات چین به عنوان واکنشی به آمریکا تلقی می‌شود تعرفه‌ها، فشاری دو طرفه بر عرضه جهانی ایجاد می‌کند.
ب. ذخیره استراتژیک ترس از اختلال در عرضه، برخی کشورها و شرکت‌ها را به ذخیره‌سازی عناصر خاکی کمیاب واداشته است که این امر عرضه در بازار را محدودتر کرده و قیمت‌ها را افزایش داده است.
